Jak powstrzymać niewielkie wycieki z przekładni kierowniczej i układu wspomagania?

Współczesny kierowca jest przyzwyczajony do komfortu jazdy ze wspomaganiem. I to już od pierwszego samochodu, na którym uczy się jeździć, czyli pojazdu szkoły nauki jazdy. Taki kierowca jest zupełnie nieprzygotowany na sytuację, w której musi obracać kołem kierowcy z dużą siłą. Może mieć nawet problem z odpowiednim wejściem w zakręt. Dlatego częściowa lub całkowita utrata wspomagania może doprowadzić u takiego kierowcy do paniki, a w następstwie tego, do wypadku.

Mało kto wie, że konieczność stosowania wspomagania układu kierowniczego w każdym nowym samochodzie jest określona w przepisach homologacyjnych, obowiązujących na terenie Unii Europejskiej. Przepisy dokładnie określają, jaką wartość musi mieć siła, którą kierowca przykłada do koła kierownicy, aby wykonać odpowiedni skręt. Przykładowo, w samochodzie osobowym, który wykonuje skręt o promieniu 12 metrów, siła przyłożona do kierownicy musi zawierać się w przedziale od 15 do 25 daN. Przepisy określają również to, jaka siła musi być przyłożona do koła kierownicy, jeśli układ wspomagania przestanie działać.

Wspomaganie kierownicy zdecydowanie ułatwia i uprzyjemnia prowadzenie samochodu. Zwłaszcza po mieście, gdzie wykonuje się mnóstwo manewrów, a także podczas parkowania.

Starsi mechanicy i kierowcy, którzy używali aut z epoki PRL, często powtarzają, że jeżeli w aucie znajduje się hydrauliczny układ wspomagania, to zawsze coś musi z niego kapać i wyciekać. To nieprawda. Szczelność – to jeden z podstawowych warunków właściwej pracy hydraulicznego i elektrohydraulicznego wspomagania kierownicy.

Rodzaje wspomagania kierownicy, stosowane we współczesnych samochodach.

Stosuje się trzy rozwiązania. Pierwsze, to wspomaganie elektryczne. W jego przypadku nie wykorzystuje się żadnych płynów, dlatego nie ma mowy o wyciekach. W razie awarii, zblokowany układ wymaga najczęściej kompleksowej wymiany, co wiąże się z bardzo dużymi kosztami.

W starszych samochodach bardzo popularne było wspomaganie hydrauliczne. Jego najważniejszą częścią była pompa, napędzana przez pasek klinowy. Zaczynała ona pracę zaraz po uruchomieniu silnika. Takie rozwiązanie powodowało, że pompę trzeba było montować w pobliżu koła pasowego wału korbowego. Poza tym, z racji dodatkowego obciążenia silnika, ten rodzaj wspomagania zwiększał zużycie paliwa. Zużywała się także sama pompa, która pracowała nieustannie, choć nie było to potrzebne.

Dlatego też inżynierowie zaprojektowali nowy układ – wspomaganie elektrohydrauliczne.

Działa on dokładnie w ten sam sposób, co hydrauliczne. Jednak sama pompa napędzana jest przez silnik elektryczny, który uruchamia się tylko wtedy, gdy wspomaganie jest potrzebne (czyli, w praktyce, podczas obrotów kierownicą, wykonywanych przez kierowcę). Takie rozwiązanie pozwoliło zmniejszyć zużycie paliwa, zmniejszyć stopień zużycia pompy, a także dało możliwość montażu pompy wspomagania w innych miejscach, niż bliskie otoczenie koła pasowego na wale korbowym. Wyeliminowano również pasek, który napędzał pompę – a zatem kolejną część eksploatacyjną.

Jak działa hydrauliczne wspomaganie kierownicy?

Aby układ mógł działać we właściwy sposób, musi znajdować się w nim odpowiednia ilość płynu wspomagania (zwanego też olejem wspomagania). Co oczywiste, układ musi być szczelny.

Kierowca porusza kierownicą. W hydraulicznym układzie wspomagania płyn cały czas znajduje się pod odpowiednim ciśnieniem (pompa łopatkowa, napędzana od silnika, pracuje przez cały czas). W układzie elektrohydraulicznym pompę zaczyna napędzać silnik elektryczny. Co dalej? W obydwu układach wygląda to już tak samo.

Olej wspomagania, pod wysokim ciśnieniem, za pośrednictwem przewodów wysokiego ciśnienia, trafia do zaworu sterującego. Jest on montowany na obudowie zębnika przekładni kierowniczej. Dalej olej wspomagania jest kierowany do cylindra siłownika (prawego lub lewego, w zależności od tego, w którą stronę wykonano obrót kierownicy). Cylindry siłownika są integralną częścią przekładni kierowniczej. Siłownik powoduje wysuwanie się drążka kierowniczego po prawej lub lewej stronie (w zależności od tego, w którą stronę wykonano obrót kierownicy) i równoczesne cofanie się drążka po stronie przeciwnej. Ruch drążków powoduje poruszanie zwrotnicami kół, do których są zamontowane przednie koła.

Jeśli kierowca nie porusza kierownicą w trakcie jazdy, w układzie hydraulicznym, płyn powraca z zaworu sterującego do pompy łopatkowej. Aby zapobiec przegrzewaniu, stosuje się jeszcze pętle chłodzącą (najczęściej pod lub przed chłodnicą silnika), mającą za zadanie zmniejszanie temperatury płynu wspomagania. Jest ona chłodzona pędem powietrza.

Działanie wspomagania jest tym silniejsze, im większy obrót kierownicy i mniejsza prędkość jazdy.

Jak rozpoznać wycieki ze wspomagania kierownicy?

Kierowca samochodu z hydraulicznym, albo elektrohydraulicznym układem wspomagania, powinien co pewien czas sprawdzać poziom płynu wspomagania w układzie. Nie jest to trudne. Wystarczy znaleźć zbiornik płynu. Powinien być on oznaczony symbolem kierownicy.

Symbol kierownicy znajduje się na korku zbiorniczka z płynem wspomagania. Może to być naklejka, albo wytłoczony symbol na korku. Każdy korek posiada specjalną miarkę. Na miarce jest oznaczony poziom płynu – minimalny i maksymalny. Poziom płynu wspomagania (oleju wspomagania) mierzy się przy wyłączonym, zimnym silniku. Widać go po śladach płynu, pozostawionych na miarce.

Jeśli płynu stale ubywa – można być pewnym, że w układzie są wycieki. Dodatkowo pod maską albo pod komorą silnika pojawią się plamy płynu wspomagania.

O tym, że jest zbyt mało płynu wspomagania w układzie, kierowca sam przekona się również w trakcie jazdy. Ubytki płynu powodują utrudnione (na przykład zacinające się/przerywane) działanie wspomagania.

Bardzo mała ilość płynu uniemożliwia działanie wspomagania. Pojawia się również charakterystyczne wycie pompy wspomagania. Mała ilość płynu wspomagania w układzie może doprowadzić do zniszczenia pompy wspomagania – prowadzi to do jej zatarcia.

Jeżeli wycieki są bardzo duże, pomoże jedynie mechanik. Powodem dużych wycieków mogą być uszkodzenia mechaniczne elementów układu, na przykład pęknięcie węży albo miejsc ich przyłączenia. Tu nie obejdzie się bez wymiany na nowe.

A jeśli wycieki są małe, najprawdopodobniej są one powodowane przez zużyte uszczelnienia. Wtedy może pomóc zastosowanie dobrego środka, który uszczelni układ.

W jaki sposób powstrzymać niewielkie wycieki ze wspomagania układu kierowniczego?

Powodem niewielkich wycieków są uszczelki. Guma wraz z upływem czasu starzeje się.

Istnieją dwa sposoby naprawy: interwencja mechaniczna i wymiana uszczelnień na nowe, albo zastosowanie specjalnego środka z uszczelniaczem. W pierwszym przypadku sprawa jest dość mocno skomplikowana, bo miejsce uszkodzenia może być trudne do zlokalizowania. Teoretycznie, często psują się uszczelki przy pompie, ale nie jest to regułą.

W drugim przypadku, uszczelniacz działa na uszczelki w całym układzie wspomagania. Zatem nie ma potrzeby poszukiwania winnego niewielkiego wycieku.

Jednym z najpopularniejszych na rynku, polskich środków do powstrzymania niewielkich wycieków z układu wspomagania, jest płyn do układu wspomagania z uszczelniaczem MA Professional Power Steering Fluid plus Stop Leak. Poza tym, co bardzo ważne dla każdego użytkownika, można go mieszać z każdym rodzajem płynu wspomagania.

MA Professional Power Steering Fluid plus Stop Leak został wyprodukowany w oparciu o wysokiej klasy olej, zapewniający odpowiednie działanie układu wspomagania, a dodatkowo jego skład wzbogacono dodatkami chemicznymi, mającymi za zadanie regenerację uszczelek.

Zastosowanie jest bardzo proste. Produkt MA Professional Power Steering Fluid plus Stop Leak stosuje się przy zimnym silniku (minimum 30 minut od wyłączenia jednostki napędowej). Uzupełnia się nim poziom oleju wspomagania w zbiorniczku – do poziomu max na miarce.

Należy zwrócić uwagę na to, aby nie przepełnić zbiorniczka z płynem. I to wszystko.

Jak zapobiegać wyciekom z układu wspomagania w przyszłości?

Wielu producentów samochodów w ogóle nie zaleca wymiany płynu wspomagania. Jedynie wspomina o konieczności kontroli jego poziomu. Jednak stary płyn może mieć wpływ na starzenie się uszczelek, a także na właściwą pracę układu. Dlatego warto wymieniać płyn wspomagania – raz na kilkadziesiąt tysięcy kilometrów przebiegu.

Warto również stosować środki, zapobiegające wyciekom, takie jak MA Professional Power Steering Fluid plus Stop Leak. Zwłaszcza w samochodach, które mają już naście lat, aby zapobiec ewentualnym uszkodzeniom.